lalelerın oykusu

Lale, resmi tarihin hışmına uğrayan güzelim
çiçek. Adını pek de iyi anılmayan bir devire verdiğinden adeta gözden
düştü, güzelliği görmezden gelindi.



Halbuki lale, sadece Osmanlı�nın gerileme devrinde öne çıkan bir
çiçek değil; bütün bir Osmanlı tarihinin hatta Selçuklu�nun estetik
mührüydü. Bugün sadece bahçe çiçekçilerinin tarhlarını ve bulvarların
kaldırımlarını süslüyor. �Laleler Ülkesi� diye anılan ülke biz değiliz
artık, Hollanda... Oysa lale ülkesi bizdik, oralara bizden gitmişti.
Lalenin hikayesi Osmanlı�nın hikayesine ne kadar benzer. Öncesi
ihtişam, sonrası unutulmak!



Lale, İslâm medeniyetinin adeta sembolü. Mermere, ahşaba, çiniye ve
kaftana işlenen güzellik ve zerafet. �Nedir laleyi böylesine has
kılan?� diye sorarsanız, şöyle cevap veriyor işin erbabı: Lale, �lâm�,
�elif� ve �he� harfleriyle yazılır. Yani varlığının güzelliğini âlemin
her yanında tecelli ettirmiş Allah�ın adıyla aynı harflerle. Hilal
kelimesi de böyle. Bu sebeple yerde lale, gökte hilal O�nun �cemal�
tecellisinin birer sembolü olarak sevilmiş, her yere türlü şekillerde
nakşedilmiş.



Lale devrinin şairlerinden Remzi Efendi laleye duyulan sevginin ezeli olduğunu şu dizelerle anlatır:



�Laleye pîr-i sabâdan bu nefes şimdi değil / Ezelîdir bu hevâ vü heves şimdi değil.�



Yani �Laleye saba rüzgârının ettiği nefes yeni değildir. Laleye duyulan bu arzu ve heves ezeldendir.�



Lalenin hazin sonunu ise hiç kimse Üstad Ahmet Hamdi Tanpınar kadar
içli anlatamadı. Kendi döneminde bile artık lale kültüründen ne kadar
uzaklaşıldığını bir makalesinde Üstad şu şekilde dile getiriyor:



�Lalenin zevkteki yeri kayboldu. O artık hiçbir şeyin sembolü
değildir. Ne şair onun renginde sevgilisinin yanağının rengini
hatırlıyor, ne nakkaş çiniye, mermere, yahut parmaklığın iyi dövülmüş
madenden dantelasına onun birlik işaretini, bir �lam elif�in bükülüşü
ile Allah�tan gayrı her mevcudun varlığını ortadan kaldıran sessiz
belagatini geçirmeye çalışıyor; ne de yazı ustası, eski lam�ların
kavsinden onun şeffaf fanusunu tutuşturuyor. Lale şimdi zevk dediğimiz
terkibin dışında, arkasından tanrısı çekilmiş herhangi bir şekil gibi
sadece bir çiçek olarak mevcuttur��